نویسنده: راضیه اکبری معاون حقوقی معاون بانوان مجمع نظام مسائل کشور
روابط عمومی و رسانه مجمع نظام مسائل کشور؛نقد گفتمان لیبرالیسم جنسیتی و بررسی الگوی زن تراز انقلاب اسلامی
دو گفتمان کاملا متضاد در حوزه زنان وجود دارد. از یک سو، جریان «فمینیسم لیبرال» به عنوان ابزاری نرم در خدمت نظام سرمایه‌داری متأخر معرفی می‌شود که از طریق سازوکارهایی نظیر «کالایی‌سازی بدن» و «هویت‌سازی مبتذل»، زن را به ابزاری در جهت تداوم سلطه اقتصادی تبدیل کرده است. از سوی دیگر، الگوی «زن تراز انقلاب اسلامی» که با تلفیق آموزه‌های «حکمت متعالیه اسلامی» و «اندیشه‌های انقلابی» شکل گرفته، بر مفاهیمی نظیر کرامت ذاتی، عدالت واقعی و نقش تمدن‌ساز زن تأکید دارد این الگو در شاخص‌های عینی‌ای مانند پایداری خانواده، پیشرفت علمی و رضایت از زندگی زنان ایرانی، تجلی یافته است. این نوشتار با استناد به بیانات رهبر معظم انقلاب و نظریات اندیشمندانی همچون «هربرت مارکوزه» و «شهید مرتضی مطهری»، به تحلیل دقیق این دو گفتمان می‌پردازد و نشان می‌دهد که چگونه تمدن غربی با بحران انسان‌شناختی درگیر است، در حالی که الگوی اسلامی ایران افق‌های جدیدی از انسان‌شناسی معاصر را ترسیم می‌کند.
در چارچوب نظریه «مدرنیته سیال» زیگمونت باومن، تمدن غرب گرفتار فردگرایی افراطی و «بیگانگی وجودی» شده است. فمینیسم لیبرال، که یکی از مولودهای این فرهنگ است، گرچه «آزادی» را شعار خود قرار داده، اما در عمل زنان را به دامان بحران‌های متعددی کشانده است. آمارهای «مرکز آمار اروپا» ۲۰۲۳ نشان می‌دهد که ۶۸ درصد زنان اروپایی در محیط‌های کاری قربانی آزار جنسی بوده‌اند. این تناقض ذاتی بین شعار و واقعیت در تمدن غرب، همان چیزی است که «تئودور آدرنو» از آن به عنوان پیامد اومانیسم سکولار یاد می‌کند؛ اومانیسمی که انسان را از حکمت وجودی تهی کرده و او را در دام مادی‌گرایی افراطی اسیر کرده است. رهبر معظم انقلاب نیز در این خصوص فرموده‌اند: «تمدن غرب در پیچیده‌ترین شکل استعمار، شخصیت زن را نابود کرده و او را به کالایی مصرفی تبدیل نموده است. این همان بردگی مدرن تحت عنوان به ظاهر فریبنده‌ی آزادی است» ۱۳۸۷/۰۲/۲۳
ساحت‌های استثمار در گفتمان مسلط غرب
۱-اقتصاد بدن‌مدار: از کالایی‌سازی تا استثمار جنسی
ژیل دلوز، از فیلسوفان برجسته فرانسوی، اشاره می‌کند که سرمایه‌داری پیشرفته، بدن انسان، به‌ویژه بدن زنان را، به ابزار تولید ارزش اقتصادی تبدیل کرده است. صنعت سکس، که درآمد سالانه آن ۹۷ میلیارد دلار برآورد شده است آمار ۲۰۲۳، نمونه بارز این استثمار است. در این نظام، زن عملاً به «ماشینی برای تولید لذت» تبدیل می‌شود و این استثمار در پوشش شعارهایی مانند «مالکیت بر بدن» ترویج می‌شود. رهبر معظم انقلاب اسلامی در رابطه با این مسئله هشدار داده‌اند: «غربی‌ها می‌خواهند با اسم آزادی، زن را به حیوانی شهوتران تبدیل کنند! بدن زن را حراج می‌گذارند تا جامعه را به فساد بکشانند» ۱۳۹۰/۱۲/۱۷
۲ـخشونت نرم؛ رسانه و تخریب هویت زن
رسانه‌های غربی از ابزارهای اصلی تخریب هویت زن محسوب می‌شوند. طبق پژوهش دانشگاه استنفورد ۲۰۲۳، تنها ۱۲ درصد نقش‌های علمی برجسته در ۵۰۰ فیلم هالیوودی به زنان اختصاص داشته است. این رسانه‌ها با بازتولید کلیشه‌هایی مانند «زن احساسی» یا «ابژه جنسی»، هویت زن را به شکلی تحقیرآمیز بازنمایی می‌کنند. مقام معظم رهبری با اشاره به این حمله فرهنگی می‌فرمایند: «هالیوود و شبکه‌های ماهواره‌ای، سلاح‌های فرهنگی دشمن برای نابودی نسل جوان هستند» ۱۳۹۸/۱۱/۲۳
۳ـفروپاشی خانواده؛ تبعات فردگرایی افراطی در نگاه نظریه‌پردازانی چون اولریش بک، خانواده در دنیای مدرن غرب به نهادی شکننده تبدیل شده است. آمارهای سازمان ملل ۲۰۲۳ بیانگر آن است که نرخ طلاق در کشورهای اروپایی به ۵۳ درصد رسیده است، درحالی‌که این رقم در ایران، باوجود تمام تهاجم‌های فرهنگی، تنها ۲۱ درصد گزارش شده است. رهبر انقلاب اسلامی نیز می‌فرمایند: «اسلام خانه را پایگاه عشق و تربیت می‌داند، اما غرب می‌خواهد خانواده را به میدان شهوت‌رانی تبدیل کند» ۱۳۸۷/۰۲/۲۳
هندسه معرفتی الگوی زن تراز انقلاب اسلامی
۱ـکرامت ذاتی و عدالت مبتنی بر تفاوت‌های تکوینی
در نگاه اسلامی، زن و مرد هر دو دارای کرامت ذاتی‌اند، اما تفاوت‌های طبیعی آنان به‌عنوان اساس عدالت در نظر گرفته می‌شود. شهید مطهری در این رابطه می‌نویسد: «اسلام با درک تفاوت‌های طبیعی زن و مرد، حقوق متناسبی تعریف کرده تا هر جنس به کمال ویژه خود برسد» این عدالت در نظام حقوقی ایران نیز تجلی یافته است؛ مانند مرخصی زایمان ۹ ماهه با پرداخت حقوق کامل، که در سطح جهانی بی‌نظیر است.
۲ـزن تراز؛ تلفیق مادری و نخبگی علمی
یکی از ویژگی‌های مهم زن تراز اسلامی، موفقیت هم‌زمان در ایفای نقش مادری و پیشتازی علمی است. بر اساس آمار «مرکز آمار ایران» ۱۴۰۲، زنان ایرانی ۴۳ درصد از تحصیلات تکمیلی را به خود اختصاص داده‌اند و درعین‌حال نرخ باروری ۲.۱ بالاتر از میانگین جهانی را حفظ کرده‌اند. رهبر معظم انقلاب اسلامی این الگو را چنین توصیف می‌کنند: «زن مسلمان نه در حجاب جهالت است، نه در برهنگی غربی. او پرچمدار دانش و معنویت در جامعه است ۱۳۹۸/۱۱/۲۳
۳ـزن به‌مثابه کنشگر تمدن‌ساز
بر اساس آموزه‌های حکمت متعالیه، زن همچون مرد، توانایی حرکت به سوی کمال مطلق را دارد. امروز زنان ایرانی در عرصه‌های علمی مانند پیشتازی در نانوتکنولوژی، دفاعی و اجتماعی، تجسم این قابلیت تمدن‌ساز هستند. رهبر انقلاب نیز با اشاره به موفقیت زنان ایرانی می‌فرمایند: «همین زنان محجبه ما در علوم هسته‌ای پیشرفت کردند؛ این رسوایی تمدن مادی غرب است» ۱۳۹۰/۱۲/۱۷
پارادایم زن تراز انقلاب اسلامی، افق نویی در تمدن بشری
گفتمان زن تراز انقلاب اسلامی، که ریشه در قرآن، سنت پیامبر ص و مکتب اهل بیت ع دارد، به الگویی جهانی برای زن تبدیل شده است. این گفتمان توانسته معضلاتی نظیر فروپاشی خانواده، بحران هویت و خشونت علیه زن را که تمدن غرب به آن مبتلاست، پاسخ دهد. آمارهای بین‌المللی نیز کارآمدی این الگو را تأیید می‌کنند: نرخ طلاق در ایران ۲۱ درصد. اروپا: بیش از ۵۳ درصد. رضایت زنان ایرانی از زندگی ۶۸ درصد. اروپا: ۵۲ درصد. نرخ خودکشی زنان در ایران ۵ در صد هزار نفر اروپا: ۱۱ در صد هزار نفر. این داده‌ها نشان‌دهنده موفقیت الگوی اسلامی در هدایت جامعه به سوی تمدنی نوین هستند. غرب، که روزی ادعای نجات زنان را داشت، امروز در باتلاق مصرف‌گرایی و بحران معنا گرفتار شده است. رهبر معظم انقلاب اسلامی در این‌باره می‌فرمایند: «ما با الگوی اسلامی ثابت کردیم که زن می‌تواند هم مادر باشد، هم دانشمند، و هم محور آرامش خانواده. این همان تمدن نوین اسلامی است».